Rơ le quá tải là thiết bị bảo vệ quan trọng trong hệ thống điện công nghiệp, có chức năng bảo vệ động cơ khỏi dòng điện quá mức. Khi dòng điện vượt ngưỡng cho phép, rơ le quá tải sẽ tự động ngắt mạch để tránh hiện tượng quá nhiệt và hư hỏng động cơ.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về đường cong ngắt (trip curve) — yếu tố cốt lõi quyết định thời điểm và cách thức rơ le quá tải phản ứng khi xảy ra tình trạng quá tải. Việc hiểu rõ đặc tính của đường cong tác động giúp nâng cao độ tin cậy của hệ thống, bảo vệ thiết bị hiệu quả và kéo dài tuổi thọ động cơ.
Tổng quan về đường cong ngắt
Trip Curve là đường cong thể hiện mối quan hệ giữa dòng điện và thời gian tác động của rơ le quá tải. Đây là biểu đồ quan trọng giúp kỹ sư xác định khả năng phản ứng của rơ le khi dòng điện vượt ngưỡng cài đặt.
-
Trục ngang (X): biểu thị dòng điện theo bội số của giá trị cài đặt.
-
Trục đứng (Y): biểu thị thời gian tác động (trip time) tính bằng giây.
Trip curve giúp lựa chọn rơ le nhiệt phù hợp với đặc tính nhiệt của từng loại động cơ, đảm bảo bảo vệ hiệu quả mà không gây ngắt máy không cần thiết. Trong hầu hết các ứng dụng công nghiệp, trip curve thường sử dụng thang logarit, giúp dễ dàng quan sát và so sánh giá trị trên phạm vi dòng điện rộng.
Đường cong đặc trưng phản ánh đặc tính nhiệt của động cơ được bảo vệ. Mỗi loại động cơ có mức chịu nhiệt khác nhau, vì vậy việc lựa chọn đúng trip curve đóng vai trò quyết định đến tuổi thọ thiết bị và độ tin cậy vận hành.
Lớp Ngắt (Trip Class) cho Rơ le Quá Tải Giải Thích
Trip class thể hiện thời gian tối đa để rơ le quá tải tác động khi động cơ chịu dòng điện bằng 6 lần dòng định mức. Đây là thông số quan trọng trong thiết kế và lựa chọn bảo vệ phù hợp với ứng dụng cụ thể.
Các trip class phổ biến:
-
Class 10: tác động trong 10 giây tại 600% dòng định mức.
-
Class 20: tác động trong 20 giây.
-
Class 30: tác động trong 30 giây.
Tùy theo đặc tính tải và chu kỳ khởi động của động cơ:
-
Ứng dụng khởi động nhanh → ưu tiên Class 10 để đảm bảo phản ứng tức thời.
-
Ứng dụng tải nặng, khởi động chậm → sử dụng Class 20 hoặc Class 30 để tránh ngắt máy sớm.
Việc lựa chọn đúng trip class giúp đảm bảo an toàn, đồng thời giảm thiểu rủi ro dừng máy và chi phí bảo trì không mong muốn.
Đặc Điểm và Sự Khác Biệt của đường Cong Ngắt ở Trạng Thái Lạnh so với Trạng Thái Nóng
Rơ le quá tải thể hiện các đường cong ngắt khác nhau tùy thuộc vào trạng thái nhiệt độ của chúng. Đường cong ngắt ở trạng thái lạnh áp dụng khi rơ le bắt đầu từ nhiệt độ môi trường xung quanh. Đường cong ngắt ở trạng thái nóng áp dụng khi rơ-le đã hoạt động và đã ấm lên.
Sự khác biệt chính nằm ở thời gian phản ứng. Rơ le ở trạng thái lạnh mất thời gian lâu hơn để ngắt vì chúng cần phải nóng lên trước. Rơ le ở trạng thái nóng phản ứng nhanh hơn do chúng đã gần đến nhiệt độ ngắt. Điều này quan trọng trong các ứng dụng có khởi động và dừng thường xuyên. Động cơ hoạt động theo chu kỳ thường xuyên sẽ thường ở trạng thái nóng. Trong các quá trình công nghiệp, việc hiểu các khác biệt này rất quan trọng để định cỡ động cơ và phối hợp bảo vệ phù hợp.
Các nhà thiết kế hệ thống phải tính đến cả hai trạng thái khi lựa chọn biện pháp bảo vệ phù hợp. Tính năng bộ nhớ nhiệt độ trong các rơ le quá tải hiện đại giúp giải quyết những khác biệt này. Chúng theo dõi điều kiện nhiệt độ qua các chu kỳ vận hành.
Đường Cong Ngắt Hai Pha so với Ba Pha
Đặc tính trip curve cũng khác nhau giữa hệ thống hai pha và ba pha:
-
Hai pha: dòng điện chỉ đi qua hai pha → rơ le tác động nhanh hơn do mất cân bằng dòng điện, bảo vệ động cơ khỏi hư hỏng do single-phasing.
-
Ba pha: tải cân bằng → thời gian tác động dài hơn một chút, cho phép hệ thống chịu được các quá tải nhẹ ngắn hạn.
Một số rơ le cao cấp có khả năng tự động điều chỉnh thời gian phản ứng dựa trên số pha bị quá tải và phát hiện mất pha, nâng cao độ tin cậy cho toàn bộ hệ thống.
Kết luận về ý nghĩa của đường cong ngắt rơ le quá tải
Hiểu về đường cong ngắt là yếu tố then chốt để bảo vệ động cơ hiệu quả, vì các cấp độ ngắt khác nhau quyết định thời gian phản ứng đối với các tình trạng quá tải nghiêm trọng. Cũng quan trọng là phân biệt giữa đường cong ngắt ở trạng thái lạnh và nóng, cũng như nhận biết cách hoạt động hai pha và ba pha ảnh hưởng đến hành vi ngắt.
Tại CHINT, chúng tôi mang đến giải pháp bảo vệ tin cậy với rơ le quá tải NXR Thermal Overload Relay, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế cho các ứng dụng công nghiệp:
-
Bảo vệ quá tải và mất pha hiệu quả.
-
Hoạt động ổn định với tần số 50/60 Hz, điện áp lên đến 690 V, dòng từ 0,1 – 630 A.
-
Bù nhiệt độ môi trường, hiển thị trạng thái tác động rõ ràng.
-
Nhiều tùy chọn reset linh hoạt.
-
Có thể lắp trực tiếp vào contactor hoặc vận hành độc lập.
Giải pháp của CHINT được thiết kế để tối ưu hóa khả năng bảo vệ, đảm bảo tính liên tục trong vận hành và giảm thiểu rủi ro hư hỏng thiết bị trong các nhà máy và hệ thống điện công nghiệp.
Truy cập website CHINT Việt Nam để khám phá thêm các giải pháp bảo vệ động cơ phù hợp cho từng ứng dụng.
---------------------------------
CHINT VIETNAM - Văn phòng đại diện chính thức của Tập Đoàn CHINT tại Việt Nam.
Hotline: 033.258.7777
Wesbite: chintglobal.vn
Email: service.vn@chintglobal.com
Địa chỉ: Tòa nhà Sonatus - Số 15 Lê Thánh Tôn, phường Bến Nghé, Quận 1, TP. HCM
